احیاء خاکهای فقیر با محرک های تجزیه بقایای گیاهی
یکی از ایرادهای عمده در زراعت کشور عدم برگرداندن بقایای گیاهی توسط کشاورزان است معمولا ۷۰ درصد مواد آلی که گیاهان از خاک جذب می کنند در بدنه و بقایای آنها باقی می ماند و متاسفانه در برخی از نقاط کشور به بهانه مبارزه با علفهای هرز و یا سهولت در کشت بعدی و تهیه زمین ، سوزانده میشود. بواسطه این معضل و کشت های مداوم و استفاده بی مورد از کودهای شیمیایی در سالهای آینده علاوه بر بحران آب ، بخش کشاورزی کشور با بحرانی بزرگ در محدودیت دسترسی به خاک مناسب کشت و از بین رفتن اراضی مستعد کشاورزی مواجه خواهد شد.
با برگشت مواد آلی (بقایای گیاهی) به زمین و تقویت خاک در یک پروسه طولانی می توان از کاهش ماده آلی خاک و همچنین بهبود خاکهای زراعی اطمینان حاصل کرد.
در جهان و کشورهای پیشرفته نه تنها بقایای گیاهی را به خاک بر می گردانند بلکه با مطالعات دانشگاهی و علمی، با استفاده از مواد محرک، تجزیه این بقایا را در خاک تسریع می بخشند.
محرک های بیولوژیک اکوپتنت ترکیبات آلی افزایش دهنده کمیت و کیفیت محصول بوده، موجب افزایش مقاومت گیاه در برابر بیماری ها گشته و اثرات منفی ناشی از استفاده بیش از حد کودهای معدنی در خاک ها را برطرف می سازند. نکته قابل توجه اینکه نحوه عمل این محلول ها متاثر از اقلیم نبوده و دوره مصرف آنها منقضی نمی گردد.
یکی از این مواد محرک تجزیه و احیاء خاک که به تازگی و به عنوان یک اختراع توسط شرکت اکوپتنت در کشور کروواسی به ثبت رسیده و به سرعت در بین کشاورزان اروپایی در حال گسترش است، اکوویتال می باشد.
در سال های اخیر، شرکت نگین سبز برنا به عنوان نماینده انحصاری اکوپتنت در منطقه خاورمیانه نسبت به توزیع این محصول در منطقه از جمله کشورهای قطر، پاکستان، افغانستان، آذربایجان و ایران نموده است.
در چند سطر پیش رو این محصول که در سال ۱۳۹۸ در موسسه تحقیقات آب و خاک کشور نیز به ثبت رسیده ، معرفی میگردد:
آشنایی با محصول اکوویتال و عملکرد آن
این محصول بعلت داشتن مقادیر بالایی از اسیدهای آلی باعث رشد و توسعه باکتریهای مفید خاک شده و با تحریک فعالیت این باکتریها منجر به تجزیه سریع تر بقایای گیاهی و مواد آلی در خاک و در نتیجه تشکیل هوموس می گردد.
این محصول به صورت خاک مصرف (پس از برداشت محصول و خرد کردن بقایای گیاهی و قبل از زیر و رو کردن خاک مزرعه) بر روی بقایای گیاهی پاشیده و قابل مصرف می باشد. اکوویتال حاوی باکتری یا سایر میکروارگانیسم ها نبوده و اثر گذاری این محصول در دمای کمتر از صفر درجه سانتیگراد کاهش می یابد. اکوویتال باعث افزایش فعالیت خاک و تجزیه بقایای گیاهی و تبدیل آنها به هوموس می گردد.
اثرات مصرف فرآورده اکوویتال در خاک:
تحریک توسعه و تکامل باکتری های مناسب در خاک
تحریک باکتری ها (تثبیت کننده های نیتروژن، معدنی کنندگان فسفر و …)
اصلاح خصوصیات خاک های متاثر از استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی
تقویت سیستم ریشه گیاهان زراعی در برابر بیماریهایی با منشا میکروبیولوژیکی
این فرآورده قابل اختلاط با سایر ترکیبات میکروبیولوژیکی بوده و امکان استفاده از آن در مرحله رشد رویشی گیاه نیز میسر می باشد.
ترکیبات:
- ماده آلی ……………………………………………. ۲۱ %
- کربن آلی ……………………………………….. ۱۸/۴ %
- نیتروژن کل ……………………………………… ۱۰/۵ %
- فسفر قابل استفاده …………………………. ۱/۱۵ %
- پتاسیم محلول در آب …… ……………………….. ۴ %
چرا از اکوویتال استفاده کنیم؟
تجزیه بیولوژیکی بقایای آلی با اکوویتال می تواند جهت بهبود کیفیت خاک های تخریب شده بر اثر استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی استفاده بشود. در تولیدات کشاورزی، مقادیر بالای بقایای آلی تولید می گردد. این بقایای آلی به عنوان ماده خام مناسبی جهت تولید هوموس محسوب می شوند. نتیجه پژوهش ها حاکی از این است که به ازاء ۱ تن دانه ذرت مقدار ۰/۸ تن بقایای گیاهی تولید می شود که از آن می توان کود آلی، هوموس و … قابل توجهی به دست آورد.
فعال ترین ارگانیسم ها در فرآیند تجزیه بقایای گیاهی باکتری ها، قارچ ها و اکتینومیست ها هستند. اکوویتال رشد و توسعه باکتری ها و قارچ ها را تحریک می کند. این ارگانیسم ها در بقایای گیاهی، برگ ها ، خاک و … شرکت می کنند. تشکیل کمپوست بر اساس توالی جمعیت های میکروبی صورت می گیرد، بطوریکه شرایط ایجاد شده بوسیله یک گروه از میکروارگانیسم ها فعالیت جمعیت میکروارگانیسم های به ارث رسیده را تحریک می کند.انواع مختلف میکروارگانیسم ها در مراحل مختلف تخریب فعال می باشند. میکروارگانیسم های مزوفیل تجزیه بقایای آلی را انجام داده و دمای خاک را افزایش می دهند که شرایط را برای حیات خودشان محدود و سخت می سازد، اما به طور همزمان شرایطی را برای توسعه جمعیت ترموفیل فراهم می آورد. باکتری ها بیشترین تعداد را در بقایای آلی (بیومس) دارند و ترکیبات مثل پروتئین ها و کربوهیدرات ها را می شکنند.
همچنین باکتری های تثبیت کننده نیتروژن نیز با نیتروژن اتمسفر پیوند ایجاد نموده و آنرا به توده سلولی وارد می کنند. قارچ ها نقش مهمی را در تشکیل کمپوست ایفا می کنند، بطوریکه آنها شرایط رطوبت پایین را بهتر از باکتری ها تحمل می نمایند.
برخی قارچ ها دارای سیستم های آنزیمی هستند که در شکستن لیگنین و کیتین نقش دارند. اکتینومیست ها در تجزیه ترکیبات آروماتیک، استروئیدها، فنول ها و سایر ملکولهای آلی پیچیده نقش دارند. تجزیه بیولوژیکی یک فرآیند طولانی مدت است اما در سال های اخیر با پیشرفت تکنولوژی و ورود محصولاتی نظیر اکوویتال می توان این فرایند را تسریع بخشید.
