دستورالعمل کاشت، داشت و برداشت آفتابگردان روغنی:
- Land selection:
به لطف ویژگی های بیولوژیکی این گیاه می تواند در خاکهای فقیر، شور واسیدی عملکردی پایدار و بطور قابل توجهی بالاتر در مقایسه با سایر محصولات بهاره را کسب نماید.
- تناوب زراعی:
آفتابگردان باید در تناوب سه تا پنج سال قرار بگیرد. بعلت بیماری های مشترک با سویا، کلزا و نخود فاصله زمانی کشت با این محصولات رعایت شود. غلات از جمله گندم و ذرت [در صورت عدم استفاده از علفکش آترازین در کشت ذرت] بعنوان محصول قبلی آفتابگردان مناسب است. مخصوصا در سالهای کم باران اراضی جای یونجه و چغندرقند [بعلت ریشه عمیق] بعنوان کشت قبلی آفتابگردان توصیه نمی شوند.
- کوددهی:
طبق آزمون خاک مقدار ۳۰ درصد کود ازته و تمامی کود فسفاته و پتاسه در پاییز به زمین داده می شود و مقدار ۷۰ درصد کود ازت تخصیصی در بهار و حین عملیات آماده سازی در زیر خاک خوابانده شود.
- انجام عملیات شخم:
بعلت ایجاد لایه عمیق خاک، ذخیره آب در عمق خاک، مقابله با علف های هرز و آفات و بیماری ها، انجام شخم عمیق در خاکهای سنگین در اوایل پاییز و سایر خاکها تا یکماه بعد آن انجام شود. در صورتیکه امکان شخم در پاییز میسر نشد این عملیات در زمستان صورت پذیرد. زیرا شخم در بهار تا ۳۰ درصد عملکرد را کاهش می دهد. عمق شخم در پاییز /زمستان ۲۵ سانتی متر.
- مقابله با علف های هرز به روش شیمیایی:
برای مقابله با علف های پهن برگ یکساله قبل از آخرین دیسک از علفکش ترفلان استفاده و در کمترین زمان ممکن [حداکثر ۲۰ دقیقه از زمان پاشش] با خاک مخلوط شود [در عمق ۵ تا ۸ سانتی متر] و برای مقابله با علفهای نازک برگ از علفکش سوپر گالانت استفاده شود [در مرحله ۳ تا ۶ برگی قیاق] و برای علفهای هرز پهن برگ چند ساله از روش سرکوب آن در کشت های قبلی و یا استفاده از ۳ تا ۸ لیتر گلایفوسیت بعد از برداشت محصول قبلی است.
- آماده سازی بستر کاشت:
ایجاد بستری به عمق ۵ تا ۶ سانتی متر از خاک نرم با دمای گرمتر و بافت مناسب.
- کنترل آفات خاکزی:
بذر مال کردن با حشره کش گائچو بمقدار ۱/۷۵ لیتر برای ۱۰۰ کیلو بذر و یا از حشره کش های مرسوم زمانی باید استفاده شود که درصد خسارت ۲ بوته در متر مربع باشد.
- کاشت با دستگاه پنوماتیک:
تعداد بوته مناسب در زمان برداشت بین ۴۰ تا ۶۵ هزار بوته در هکتار، فاصله بین ردیف ۷۵ سانتی متر و روی ردیف ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر [در زمان کاشت ۱۸ سانتی متر] سرعت تراکتور در زمان کاشت ۶ تا ۷ کیلومتر در ساعت، عمق کاشت در خاکهای سنگین و مرطوب ۴ سانتی متر و در خاکهای سبک و خشک ۶ سانتی متر. مقدار مصرف بذر حدود ۴ تا ۵ کیلوگرم در هکتار.
- انتخاب نوع رقم آفتابگردان:
- براساس نتایج و آزمایشات دقیق بدست آمده در سطوح وسیع و آزمایشی این ارقام پیشنهاد می شود:
- تولید پایدار و متحمل به گل جالیز و بیماری های قارچی ارقام میانرس “اسکار” و “فانتازیا” دوره رشد حدود ۱۱۰ تا ۱۱۵ روز
- کشت بصورت دیم و یا کشت دوم رقم “دوکات” دوره رشد ۹۰ تا ۹۵ روز
- رقم دیررس “لاباد” برای خوراک طیور
- ارقام زودرس آجیلی مثل “اسلاتکی”، “گریکو”
- ارقام کلییرفیلد مقاوم به علفهای پهن برگ و گل جالیز مثل “ریمی” و “سومو”
- عملیات کولتیواتور:
زمان مناسب برای این عملیات زمان سه برگی است. این عملیات برای کنترل علفهای هرز، برای شکستن پوسته و لایه خاک بین ردیفها بمنظور نفوذ بهتر آب، کولتیواتور با عمق ۶ تا ۸ سانتی متر و می بایست ۱۰ روز قبل از مصرف علفکش و همچنین برای یک دوره ۷ روزه پس از مصرف علفکش زده شود. انجام عملیات کولتیواتور بیشتر از دو بار پیشنهاد نمی شود.
- حفاظت از بروز بیماریها:
در صورت بروز بیماریهای قارچی اسکلروتینیا، ماکروفومینا، Botrytis با مشورت گیاهپزشک از قارچکش های مناسب استفاده شود. از قبل کشت نیز می توان بذر را با قارچکش های متالاکسیل و ماکسیم بذرمال نمود.
- گرده افشانی تکمیلی:
۹۵ درصد گل آفتابگردان از بوته های متقابل گرده افشانی میشود به همین دلیل استفاده از زنبور و تعبیه دو کندو در هر هکتار می توان باعث افزایش عملکرد و درآمد جانبی تولید عسل گردد. زنبور در گرمای زیاد فعالیت نمی کند بهمین دلیل تاریخ کاشت طوری تنظیم شود که زمان تلقیح با گرمترین روزهای سال مصادف نشود.
- عملیات خشک کردن بوته:
در زمانی که بارندگی شدید آخر فصل، حمله پرندگان، بروز بیماریها و ریزش دانه بیش بینی می شود برای جلو انداختن زمان برداشت و کوتاه کردن دور رشد، زمانی که رطوبت دانه به زیر ۳۵ درصد رسید می توان با مخلوط یک علفکش پهن برگ با ۳۰۰ لیتر آب در هکتار مزرعه را اسپری و خشک کرد.
- زمان برداشت:
زمانی که رطوبت دانه بین ۱۰ تا ۱۴ درصد باشد تاخیر در برداشت منجر به کاهش عملکرد می شود با هد کمباین تخصصی برداشت آفتابگردان و یا پلتفرمی که روی هد نصب می شود ریزش دانه کاهش می یابد.
